Historie

Garnwerd… écht aan zee

Het Reitdiep was tot 1867 de open verbinding tussen Stad en Wad. De invloeden van de zee waren tot in de stad Groningen merkbaar. Het hoogteverschil van eb en vloed in de stad Groningen was tussen 1.25 en 1.90 meter en bij stormvloed tot boven de twee meter. Bij te hoog water werden de Spilsluizen in de stad open gezet en liep het water westwaarts richting de akkers aan de Aa.

Door de eeuwen heen

Het Reitdiep speelde door de eeuwen heen niet alleen een belangrijke rol bij de toenemende bedrijvigheid in de stad Groningen maar ook voor Garnwerd zelf. Elk (zee)schip immers passeerde Garnwerd. Vanuit de stad was Garnwerd de eerste pleisterplaats. Voor veel Garnwerders was de lokale handel die dit met zich meebracht van levensbelang. In Garnwerd werd de aal gefuikt en bot geprikt. Sjouwerslieden wachtten op de dijk op hun vrachtje. En wanneer de omstandigheden zeilen niet toelieten, wierpen ze onderling het mes om zo het lot te laten bepalen wie als eerste een af- of opkomend schip mocht trekken. Vooral de scheepsjagers die de schepen tot voorbij Garnwerd zeulden, zullen in de dorpstaverne menige borrel hebben genoten. Het dorp wemelde van de stille kniepen, die bij de bakker, smid en ook bij de schoenlapper waren ondergebracht.

Sjouwerslieden

De bedrijvigheid strekte zich voor de inwoners uit tot in de stad Groningen. Zo stonden de Garnwerders in de toenmalige zeehaven Noorderhaven bekend als sjouwerslieden. Er was een levendige handel. Er voeren Engelse schepen binnen met steenkool. Denen, Noren en Zweden voeren met hout en koren en soms een Italiaan met zuidvruchten. Het belangrijkste exportartikel was haver, bestemd voor de paarden in de beruchte Engelse kolenmijnen. Behalve handel was er ook een grote bedrijvigheid in scheepsbouw. Veel van de passerende schepen vind je nu terug in ons restaurant.

Het Reitdiep

Rond Garnwerd zorgde het meanderen van het Reitdiep voor onveilige situaties voor de schepen en vertraging van de handel. De provincie Groningen kwam tot het voornemen om het deel van het Reitdiep bij Garnwerd te kanaliseren. 

Het rechtgraven van het Reitdiep waarbij een aantal bochten (Cromme Raecken) ter hoogte van Garnwerd werd afgesneden gebeurde in 1629. In het afgesneden gebied woonden circa tien boerenfamilies die voor hun directe voorzieningen zoals kerk, familie en boodschappen waren gewezen op Garnwerd. Met de afgraving zagen zij zich aan de westelijke zijde fysiek afgesneden van het dorp. Een praktische oplossing voor dit probleem werd het veer over het Reitdiep. De families bedongen eeuwenlang het recht van gratis overtocht.

De windjammers en turfschepen zijn uit het Reitdiep verdwenen, en tjalken vertonen zich er nog maar sporadisch. Toch heeft het Reitdiepdal, net als het dorp Garnwerd, veel van zijn eeuwenoude charme weten te bewaren.

Garnwerd aan Zee is een modern restaurant, maar is er trots op een plaats in deze rijke historische omgeving te hebben gevonden.